(B) O'gil bolalarning ismlari manosi
Oldingi turmagan bolalar evaziga berilgan bola yoki badal — chakalakzor, butazor.
Aynan: dinning to‘lin oyi va nuri, mash’ali. Dinning asl farzandi. Boshqa mo‘minlarga o‘rnak bo‘luvchi xulqi yaxshi, niyati pok inson.
Yurakga, qalbga yaqin, aziz yoki bilimdon, donishmand bola. Eht. Baxir (qar.)
Botir, pahlavon, azamat, dovyurak, mard, jasur, qo‘rqmas, kuch-qudratli.
Aynan: jasur, dovyurak shoh yoki botir, pahlavon sardori.
Ko‘klamda, bahorda tug‘ilgan bola yoki hayoti bahordek gullagan, yashnoq, go’zal, chiroyli, fayzli bo‘lsin.
Bahorda, ko‘klamda berilgan tuhfa, sovg‘a.
Dinning ulug‘vorligi, ko‘rki; muruvvati, nuri.
Dinning nuri, yog‘dusi, shu’lasi, dinning viqori, shukuhi yoki dinning nurli, e’tiqodli, iymonli, saodatmand kishisi.
Nurli, ravshan qalbli, ya’ni mehrli, mehribon, olijanob.
Mirrih (Mars) sayyorasining nomidan. U baxt-saodat timsoli hisoblanadi yoki bahromdek (qadimgi Eron shohlaridan biri) mard, jasur bo‘lsin.
Mirrih (Mars) sayyorasining nomidan. U baxt-saodat timsoli hisoblanadi yoki bahromdek (qadimgi Eron shohlaridan biri) mard, jasur bo‘lsin.
Dinning porloq yulduzi yoki dinning Bahrom sifat himoyachisi, tayanchi.
Mirrih (Mars) sayyorasining nomidan. U baxt-saodat timsoli hisoblanadi yoki bahromdek (qadimgi Eron shohlaridan biri) mard, jasur bo‘lsin.
Hosiyatli, saodatli kunda tug‘ilgan bola; baxtli, omadli. Qar. Behruz.
Aynan: «bo‘taloqning onasi» yoki aybsiz, gunohsizning, rostgo‘yning otasi. Ba’zilar Abubakr ismi «Tong otasi » deb izohlaydi. Muhammad (sallolohu alayhi vassalam) bilan birga namoz o‘qigani uchun Bakr shu laqabni olgan.
Allohning o‘rganuvchan, izlanuvchi, maqsad sari intiluvchi bandasi.
Bo‘taloq. Shu so‘z bilan boshlangan qo‘shma ismlarning qisqargan shakli.
Mo‘llik, farovonlik yoki bolalarimiz yanada ko‘paysin, barakali bo‘lsin.
Mo‘llik, — ko‘plik, farovonlik. Qar. Barakatulla.
Chidamli, to‘zimli, sabr-toqatli.
Umrboqiy, barhayot.
Xushxabar keltiruvchi; baxt-saodat elchisi. Bashir — Muhammad (sollallohu alayhi vasallam) ning sifatidan biridir.
Ko‘zi o‘tkir, ziyrak, sezgir, zehnli.
Allohga bag‘ishlangan, baxshida (nazir) qilingan bola yoki Allohning tuhfasi, in’omi.
Baxtli, saodatli, tolei baland. Baxti yurishgan kuchli va chiroyli. Shakllari: Baxtboy, Baxtjon, Baxtbek.
Birinchi qismida “baxt“ so‘zi kelgan qo‘shma ismlar (Baxtiazim, Baxtiniso) ning qisqargan shakli.
Nurli, baxtli, porloq tole sohibi yoki Nur (qar.), ya’ni Alloh bergan saodat.
Allohning baxtli, saodatmand bandasi, quli.
Saodat, qut, istiqbol yor bo‘lgan bola yoki shodon, quvnoq. Baxt-saodat, quvonch yor bo‘lsin.
Saodatmand, baxtiyor, xurram.
Tangri, xudo yki baxtli, olijanob. Asli: Bayotqul (qar).
Oq; toza, beg‘ubor, pokiza yoki bayoz-tong yorishgan paytda tug‘ilgan bola. Eht. Bayazid ismining o‘zgargan shakli.
Bayram, ayyom, shodiyona, (Hayit) kuni tug‘ilgan bola yoki hayoti shodlikka, umri tantanaga boy bo‘lsin.
Aynan: Baytulloh — Allohning uyi. Makka shahridagi Ka’ba ziyoratgohining nomi.
Aynan: dardli, qayg‘uli; maftun bo‘lgan. Bu ism mashhur shoir Bedilning nomiga nisbat berilgan.
Qayg‘usiz, shodon bo‘lib ulg‘aysin.
Allohning g‘amsiz, qayg‘usiz, baxtiyor bandasi.
Botir, qahramon yoki qo‘shma ismlar (Beginiso, Begimurod)ning eq. shakli.
Xonim, beka, oyim, ya’ni podshoh yoki bekning oilasi farzandi; malika, bekzoda; 2) bek yoki shohning o‘g‘li, farzandi; shahzoda, bekzoda.
Beklar nasliga mansub bola yoki Behzod (qar).
Tinch, osoyishta, rohat-farog‘atda yashovchi, baxtli.
Aynan: baxtli kunlar, ya’ni baxtli, saodatli kunda tug‘ilgan. Hayotda baxtiyor, iqboli, porloq, to’lei baland bo‘lsin.
Baxtli saodatli kunda, shodiyonada tug‘ilgan bola yoki bu bola tug‘ilgan kun oilaga, yaqinlariga quvonch, shodlik olib kelgan.
Xosiyatli, saodatli kunda tug‘ilgan, aslzoda yoki olijanob, oliyximmat bola.
Hukmdor, hokim; boshqaruvchi; o‘tmishda mo‘tabar mansablardan biri bo‘lgan yoki bek — berk — mustahkam, mahkakam, xavfsiz.
Mahkam, mustahkam botir yoki beklar avlodiga mansub dovyurak bola.
Beklar avlodiga mansub bo’lib, insonning ma’nan yetuk va jismonan kuchli irodali, sabrli, shukur qiluvchi va halol, o’z kuchiga ishonuvchan maqsadli bir so’zli bola.
Mahkam mustahkam hamda boy, badavlat, bo‘lsin.
Beklar nasliga mansub o‘g‘il yoki otasi va o‘zidan oldingi bolalarga esh, o‘rtoq bo‘lib o‘ssin.
Beklar nasliga mansub, jon kabi aziz bola.
Beklar avlodiga mansub murod-maqsadli bola berk (mustahkam) bo‘lsin va ulg‘ayib murod-maqsadiga yetsin.
Po‘latdek berk, mustahkam bo‘lsin yoki baland martabali bola, po‘latdek mustahkam bo‘lsin.
Ulug‘ martabali bolaning umri quvonchlarga to‘la bo‘lsin.
Beklarning boshlig’i yani shohi. Asilzoda yigit ma’nosinida.
Mustahkam, mahkam va martabasi ulug‘ bo‘lsin yoki sultonlarning sardori, rahbari.
Temirdek mahkam, mustahkam bola.
Bek farzandi, beklar avlodiga, zotiga manusub bola. Viqorli, kuchli, mard bo‘lsin.
Bek farzandi, beklar avlodiga, zotiga manusub bola. Viqorli, kuchli, mard bo‘lsin.
Tangri bergan o‘g‘il ulg‘ayib murod-maqsadiga yetsin yoki Alloh yetkazagan, erishtirgan orzu, istak.
Nur — o‘z-o‘zidan borlig‘i,a yon bo‘lib turgan, ya’ni Alloh ato qilgan bola, Qar. Abdunur, Nurulla yoki Alloh ato qilgan baxtli, omadli o‘g‘il.
Alloh bergan bola o‘zgalarga hamdam, hamroh bo‘lib o‘ssin yoki berganning o‘zi (Alloh) yor bo‘lib, qo‘llab yursin.
Uch kunlik oy, yangi tug‘ilgan oy, (Hilol) yoki sog‘lom bola. Payg‘ambar Muhammad (sollallohu alayhi vasallam)ning sahobalaridan biri bo‘lgan.
Dinning uch kunlik (yangi tuqqan) oyi. Hiloliddinga o‘xshatma ism yoki dinni saqlovchi, sog‘lomlashtiruvchi.
Qadimiy odatga ko‘ra so‘g bo‘lsin, mahkam bo‘lsin deb bo‘rining jag‘idan (terisidan) o‘tkazib olingan bola yoki tish bilan tug‘ilgan bola. Shakllari: Bo‘riboy, Bo‘rijon, Bo‘ribek, Bo‘ritoy, Bo‘riqul.
Marhum buvasi, bobosining ismi berilgan bola. Ba’zi manbalarda Bobo (ar.) — ota, diniy rahnamo, ulug‘ shayx.
Muqaddas bobo (avliyo)ning muruvvati, nazari tufayli erishilgan bola.
“Bobo“ so‘zi bilan boshlangan ba’zi qo‘shma ismlar (Bobosharif, Bobosher)ning qisqargan shakli.
Aniq ma’nosi noma’lum. Ba’zi manbalarda: 1) yo‘lbars, arslon; 2) ulug‘, ulkan, buyuk; 3) tez gapiradigan odam ma’nolarida talqin qilingan.
Umri boqiy, uzoq bo‘lsin yoki poydor, ustuvor tursin, yashasin. Abduboqi, Boqiulla ismlarining eq. Shakllari: Boqibek, Boqiboy, Boqijon, Boqixon.
Muhammad (sollallohu alayhi vasallam) abadiy, mangudir yoki umri uzoq, boqiy umrli bolani Muhammad (sollallohu alayhi vasallam) o‘z panohida asrasin.
Bosiq, vazmin, salobatli.
Ulug‘, ulkan, azim yoki rizq beruvchi, ruh ato etuvchi, ya’ni Alloh, qar. Abdubosit.
Mard, polvon, pahlavon, dovyurak, jasur, qo‘rqmas, azamat, botir.
Mard, polvon, pahlavon, dovyurak, jasur, qo‘rqmas, azamat, botir.
Tuhfa, sovg‘a qilingan yoki juda yaxshi, ustun turuvchi. Ba’zi manbalarda “Abuyazid“ (Yazidning otasi) ismining qisqargan shakli deb izohlanadi.
Dunyoning yarmini bosib olgan Turklar sultoni Sultan Boyazit ismidan.
Boy-badavlat bola, ulg‘ayib murodiga yetsin.
Davlatli hamda temirdek mustahkam bola.
Bozor kuni tug‘ilgan bola yoki uyimiz bozor kabi bolalarga to‘lsin.
Bozor kuni tug‘ilgan bola yoki uyimiz bozor kabi bolalarga to‘lsin.
Asos, tamom, ushalgan orzu, maqsadiga erishgan, yaratuvchi, yetuklik ma’nosida, shuningdek, bunyod qiluvchi, barpo qiluvchi.
Asos, tamom, ushalgan orzu, maqsadiga erishgan, yaratuvchi, yetuklik ma’nosida, shuningdek, bunyod qiluvchi, barpo qiluvchi.
Dinning dalili, asosi, shahodati yoki din qo‘riqchisi, dinni dalillovchi. O‘rta asrlar hukmdorlari o‘zlarini Burhoniddin — dinning himoyachisi, dinni asrovchi deb yuritishgan va bu so‘z ularning fahriy unvoni bo‘lgan. Burhoniddin ismining qisqargan shakli.
Dinning dalili, asosi, shahodati yoki din qo‘riqchisi, dinni dalillovchi. O‘rta asrlar hukmdorlari o‘zlarini Burhoniddin — dinning himoyachisi, dinni asrovchi deb yuritishgan va bu so‘z ularning fahriy unvoni bo‘lgan. Burhoniddin ismining qisqargan shakli.
